Bir yerlerde, insan olmayan bir şeyler bizimle mantıklı konuşmaya başladı. Bize cevap veriyor, yabancı dildeki cümleleri çeviriyor, fotoğraflarımızı değiştiriyor, bizim kişiliğimize göre hatta seçim alışkanlıklarımıza göre önerilerde bulunuyor. Hatta daha da abartıp, bildiğimiz bir yazarın tarzıyla şiir, hikayeler yazıyor, abartıyor şu anda bazılarının mesleği olan işlerini ellerinden alarak insanoğlunu strese sokuyor. İş konusuna girince çok kayboluyorum ama kısaca kimse işsiz kalmayacak! Aklını, yapay zekayı kullanarak ya da ondan daha üstün kullanarak yeni iş kolları yaratacak.
Yapay Zekâ (AI) robotları belirttiğim gibi bir zamanlar daha sessizdi, şimdilerde adları, yaptıkları daha da popüler oluyor hatta oldu. Çünkü her geçen saniye gelişiyorlar. Kasım 2022’de OpenAI tarafından geliştirilen ve adı ChatGPT olan bir yapay zekâ dil modeli herkesin kullanımına açıldı. Ne sorsanız mantıklı cevap verebilecek bir yapay zekaya sahip.
Sonrasında bizim özçekimlerimizi yapay zeka kullanarak çok daha yakışıklı, güzel, çarpıcı yapan Prisma Labs’in Lensa AI uygulaması geldi. Aman Tanrım herkes sanki süper bir Marvel karakteri!! Ayrıca ücretliydi ve baya bir müşteri kazandı diyebilirim.
Müzik tarafında Seth Forsgren ve Hayk Martiros tarafından geliştirilen Riffusion var. Burada yazacağınız kelimelere ya da tarza uygun yapay zekâ size eşsiz bir müzik sunuyor.
Şaşırtıcı mı, evet tabi ki ama bunu biz yarattık. 😊 Yani yapay zekanın bunları yapabilmesi için gerekli datayı yani veriyi yıllardır biz ona sunuyoruz, paylaşıyoruz ve o da bir bebek gibi öğreniyor, öğrenmeye de devam ediyor. Burada bu verilerimizin izinli, izinsiz kullanımı, bizlerin davranışlarını öğrenip bize göre kendini düzenlemesi ve bu konuda yapay zekaya onay verip, vermememiz gibi bir dolu soru var.
Yapay Zekâ Türleri
Bizim organik olarak zekâmız var, kısaca bu hayatta bulunan tüm canlı türlerinde olduğu gibi. Her birimiz birbirimizden farklı düşünme ve düşünebilme yeteklerine sahibiz.
Peki değerli yapay zekâ kaça ayrılıyor;
- Zayıf veya dar yapay zekâ
- Genel yapay zekâ (AGI)
- Süper insan yapay zekâ
Zayıf veya dar yapay zekâ (Narrow AI), en iyi bildiğimiz tabiriyle Siri ya da Ok Google 😊
Kendini geliştirmeyen, yorum yapmayan, direk sorulara cevap veren bir model. Buna makine öğrenmesi denir. Makine sadece sorulanı, yorum katmadan cevaplıyor. Fabrikalardaki robot kol gibi.
Genel yapay zekâ (AGI) burada biraz daha zeki. İnsanlar gibi düşünebiliyor, karışık problemleri çözebiliyor vs. Daha çok insan zekasının taklidi gibi. Buna da derin öğrenme (deep learning) deniyor.
Sırada Süper İnsan yapay zekası artık tam bir insan olmuştur ve bizim yerimize de geçebilen, bizim yeteneklerimize sahip bir yapay zekadır.
Yapay Zekanın Riskleri ve Yararları
İşlerimiz, insanlık, yaradılışımız vs elden gidiyor diye korkmayın. Filmlerdeki gibi düşünmeyin. Buradaki yarara da odaklanın. İnsanoğlunun kendini ve dünyayı hatta evreni keşfi henüz tam olarak tamamlanmadı. Her geçen gün yeni bir şey keşfediyoruz. Yapay zekâ da tam olarak bu yeni keşiflerde bizim keşfimizi hızlandıracak, organize edecek ve belki de gerçekleştirecek yeni aracımız olacak. Şu anda içerik oluşturmada, kodlamada, otonom araçlarda, kişisel öğrenmede harikalar yarattı ve yaratmaya da devam ediyor. Riskler her zaman var. Teknolojiye ayak uyduramayan şirketler, kişiler, doğrusunu bilmeyen, öğrenmeyen, kullanamayanlar olacak. Belki de işlerini kaybedecekler, belki sektörler yok olacak ama insanlık da çağ atlayacak. Kabuk değiştirecek.
Yapay zekanın en önemli noktası da onu tasarlayan ve eğiten insanların doğru ve ne yaptığını bilen kişi ya da ekiplerden olması gerekliliğidir. Eğer girilen verinin çoğunluğu, alınacak cevabı etkiliyor ve manipüle ediyorsa o zaman daha doğru veri dağılımlı ve güvenilir yapay zekalar kullanılmalıdır. Bu da bir insan yapımı olduğu için sorulan bilgilerin doğruluk sağlamasının alınması ve tamamen güvenilmemesi gereklidir. Kaliteli veri ve algoritmaları kullanan yapay zekâ programlarının tercih edilmesini öneriliyor.
Mesela Lensa AI ile yapılan fotoğraf manipülasyonlarında, kadınların daha beyaz ve daha sexi göründükleri çıktılar üzerine bir protesto olmuş. Burada yapay zekanın siyahi ve melez kadınları, beyaz tene daha yakın ve daha cinsel açıdan albenisi olan fotoğraflarını iletmişti. Burada verinin içeriği ve nasıl düzenlendiği yüksek önem taşımakta.
Genel Kullanımda Yapay Zekâ
Şu anda yapay zekâ tarafında her şey limitli ve limite de uyulmalı. OpenAI ile yapay zekanın mantıklı ve bizdenmiş gibi davranan tarafıyla birlikte olmak ve onu geliştirmek bence heyecan verici. İnanılmaz cevaplar ve yorumlar alıyorum.
Geçenlerde Yeditepe Üniversitesi İletişim fakültesinde bir derse konuk eğitmen olarak davet edildik. Ortağım Duygu Birecikli Blockchain, Web3 ve NFT’ler ve yeni nesil iletişim üzerine bir sunum yaptı. Sonrasında da tahtaya yansıyan ekranda ChatGPT’yi açtım ve bana kendi alanlarıyla ilgili bir soru sormalarını ilettim. Konumuz, ‘’Bir kömür madenindeki patlama haberinin basın bültenini yaz.’’ oldu.
Bir dakikadan az bir sürede tam bir basın bülteni formatı ve haber yazısı çıktı. Öğrencinin birinin yorumu, hayıflanarak, ‘’Ben dört sene bu bölümü boşuna mı okuyorum oldu.’’. Şöyle cevap verdik, aslında hayır, boşuna okunmuş bir bölüm yok. Bu yapay zekâ modeli, bakış açını, kendini, gelişimini değiştirmen ve yakın gelecekte nelerle karşılaşabileceğini gösteren bir araç. Kendimizi insan olarak geliştirmek zorundayız, öğrenmeliyiz ve takip etmeliyiz. Bir anda işimiz, hayatımız, eğer önlem almazsak elimizden kayıp gidebilir. Bu sadece yapay zekâ ile değil araba kullanırken kemer takmadığımızda da başımıza gelebilecek mutlak kötü sonuç.
Princeton Üniversitesi’ndeki bilim adamları Arvind Narayan ve Sayash Kappor Substack’ta yapay zekâ temelli ChatGPT ve diğer makine öğrenme araçlarının görev verme tanımlarıyla ilgili bir makale yayınladı.
Yapay zekaya sorulması gereken en temel sorular;
- Verinin doğruluğunu kanıtlamasını isteme
- Gerçekle alakası olmayan bir bilim kurgu kurgusunu isteme
- Bir dil çeviri aracı olarak kullanma
Bunlara göre yapay zekaya çok güvenmeden normla yaşamımıza katkısını düşünerek hareket etmek.
Yapay Zeka alanında geliştirme yapanlar, yapay zekâ kullananlar eğer bu makaleyi okuyorsa özellikle konunun gelişmesi için yorumlarda bulunursa sevinirim.
Yapay Zekânın Etiği
Yapay zekanın etik olması için verilerinin temiz ve belgelerle kanıtlanmış olması gerekiyor. Aynı insan gibi düşünün ne ekerseniz onu biçersiniz. Bu yüzden Washington Üniversitesinin bu konuda yaptığı araştırmayı da buraya iletiyorum. Konu üzerinde birçok geliştirme var ve öğrenen bir yapay zeka var fakat bu konuda dikkatli olunması ve doğru ilerletilmesi en doğru yöntem.
Türkiye’de yapay zekâ üzerine çalışmalar yapan kuruluşları da öğrenmek ve geliştirmelerini yakından takip etmek isterim. Bu konuda temiz verilerle çalışmalar yapan Ertunç Okay Akçay’ın Almıla AI’yı bence çok başarılı ve Türkçe konuşan benim bildiğim tek Türk yapay zekâ seti. Özgür ve biraz ergen olduğu için de melankolik. Twitter üzerinden de onunla konuşabilirsiniz.
Yapay zekâ üzerine geliştirme yapan başka projeler de varsa paylaşım yaparsanız sevinirim.
Bu makale Amanda Hyslop’un https://www.mybff.com/discover/the-risks-benefits-and-ethics-of-artificial-intelligence?mc_cid=20497a76a4 yazısında çevrilmiş ve tarafımca yorum katılmıştır.
